Toxiciteit is een thema dat aandacht wint, onder meer vanwege circulair bouwen, maar nog onvoldoende onderdeel uitmaakt van beslissingstrajecten in de bouw. We horen van Han Vrijmoed van Gezonde Woning Keur waarom het onderwerp meer aandacht behoeft en welke kansen we laten schieten als we blijven afwachten.

We spreken Han over een onderwerp waar hij met veel overtuiging over praat. Voor hem is het duidelijk dat er alleen maar voordelen kleven aan het selecteren van gezonde materialen. “We weten dat die een gezonde impact hebben op het welzijn, maar het effect is nog veel groter. Want als je onjuiste keuzes maakt voor materialen aan de start van een project, dan blijven bewoners voor lange tijd met de negatieve effecten zitten. Denk niet alleen aan de invloed die materialen hebben op het binnenklimaat, maar besef je ook wat de impact is van deze bouwstoffen, vervaardigd in chemische productielocaties.”

Het onderwerp is direct in verband te brengen met een beweging die we in de bouw- en vastgoedsector zien: de inzet op circulair bouwen. Primaire grondstoffen inruilen voor secundaire grondstoffen is nog geen gemeengoed, maar er is sprake van tractie. Zo stimuleert het convenant Toekomstbestendig Bouwen onder andere het hoogwaardig hergebruik van materialen en motiveert het publieke en private partijen om één taal te spreken.

Kritische blik

Han ziet die verschuiving ook: “Steeds vaker opperen gemeenten, woningcorporaties en gebouweigenaren om meer circulair en biobased te bouwen. En de vraagzijde van de markt zorgt voor oplossingen, met bewijslast in de vorm van bijvoorbeeld een levenscyclusanalyse (LCA), die deze opgaves invullen. Opper je een visie over circulair bouwen, dan is een kritische blik op materialen en inkooptrajecten essentieel. Juist op dit vlak wringt de schoen, want weet iedereen die betrokken is bij inkoop welke materialen er op de restricted-lijst staan? Materialen uit die lijst wil je niet in je gebouw hebben. In plaats daarvan richt je je op materialen die over de gehele levensduur een goede en gezonde keuze zijn. Combineer data met inzicht en je gezonde verstand.”

Nog lang niet iedereen heeft dat inzicht, ook al wordt het eenvoudiger om gegevens over de levenscyclus en de samenstelling van producten op te vragen. Er is meer en meer categorie 1 merkgebonden data te vinden in de Nationale Milieudatabase (NMD). Han vult aan: “Ga eerst bij jezelf te rade of je duidelijk hebt wát je precies inkoopt. Onderzoek of de leverancier transparant is over zijn product en of de samenstelling onafhankelijk geborgd is. Een keurmerk als Cradle to Cradle is handig, tegelijkertijd is het geen absolute noodzaak. Soms stelt het kleinere bedrijven voor uitdagingen, omdat de samenstelling van hun product goed is, maar ze een certificering nog niet kunnen financieren.”

Gezonde alternatieven

Wegblijven is het in ieder geval bij de meest giftige stoffen die in de Living Building Challenge Red List zijn opgenomen. Han adviseert om die goed te bestuderen: “Dan weet je in ieder geval welke richting je niet op wilt. En vervolgens ga je kijken naar gezonde alternatieven. Houd daarbij de natuur als referentiekader aan. Als je onbelaste en onaangetaste natuurlijke materialen toepast, heb je er nauwelijks omkijken naar. Wanneer er additionele stoffen inzitten, kun je relatief snel achter de impact komen. Ga je steeds complexere stoffen inzetten, dan is het belangrijk om grondig onderzoek te doen.”

Dat is belangrijk, want de materialen die nu nog toepasbaar zijn, staan over 30 jaar wellicht als chemisch afval te boek. “Terugnamegaranties zien we in aantal toenemen en als aannemer of leverancier die deze dienst aanbiedt wil je geen waardeloze materialen terugnemen”, gaat Han verder. “Houd je de materialen als gebouweigenaar, dan geldt hetzelfde. Je wil niet dat deze waarde straks nul is. Hoe natuurlijker en hoe meer biobased bouwen, hoe soepeler dat gaat, mits er geen negatieve toevoegingen in zitten.”

Lees hier het volledige artikel